Trước hết, xin giới thiệu qua bối cảnh lịch sử của thời đại Lincoln.
Lúc đó, ở Bắc Mỹ, sự liên kết của nhà nước liên bang rất lỏng lẻo. Nguy cơ tan rã có thể xảy đến bất cứ lúc nào. Cuộc tranh cãi về vấn đề duy trì hay không duy trì chế độ nô lệ càng làm cho nguy cơ ấy trở nên sâu sắc hơn.
Thiếu thời, Lincoln là cậu bé nghèo khổ sinh ra ở một vùng nông trại hẻo lánh. Nhưng cậu bé này rất ham đọc sách. Kiến thức của ông có được là do tự học. Ông đọc nhiều sách quá đến nỗi khi lớn lên, ông đã có thể đứng ra làm luật sư và đã hành nghề luật sư.
Khi đó nghề luật sư ở Mỹ rất đắt giá. Người ta có thể làm giàu với nghề này. Tuy nhiên, với Lincoln thì lại khác. Ông không lấy tiền của người nghèo. Ông cũng không nhắm mắt cãi bừa, biện hộ cho thân chủ nếu thân chủ sai. Bởi vậy, luật sư Lincoln rất nghèo. Nhiều người thấy thương ông quá, hỏi rằng ông làm vậy thì lấy đâu tiền sinh hoạt và đi lại. Ông nói: “Họ nghèo như thế, tôi nỡ lòng nào mà lấy tiền của họ cho được.”
Có lần ông đã nhận nhầm một vụ kiện mà trong đó, thân chủ của ông sai mười mươi. Ông nghe xong tội chứng liền vào nhà vệ sinh và bỏ về. Ông nói: “Tôi xin phép rửa tay để khỏi ô uế vì đã nhúng vào cái vụ án xấu xa này.”
Hành nghề luật sư một thời gian, ông chuyển sang hoạt động chính trị vì thấy mình đã có khả năng ăn nói tốt trước đám đông. Ở cấp bang, ông thành công. Nhưng khi ứng cử vị trí tổng thống liên bang, ông thất bại nhiều lần. Sau cùng, ông đã thắng cử do một đối thủ nặng ký của ông mắc sai lầm khi phát ngôn về vấn đề nô lệ.
Nhiều người cho rằng Lincoln là một vị thánh mà thiên chúa cử xuống để cứu rỗi cho nước Mỹ. Bởi vì ông không hề được hưởng một ngày bình yên nào trong đời làm tổng thống. Nhiều năm liền, ông phải lao tâm khổ tứ cho cuộc Nội chiến giải phóng nô lệ.
Lincoln không coi người phương Nam là kẻ thù. Họ là những người anh em có hiểu lầm. Lịch sử nước Mỹ không thể nào không ghi ơn những người đã ngã xuống ở cả hai bên chiến tuyến. Đây là điểm sáng lớn trong tư tưởng và tầm nhìn của ông.
Khi đất nước vừa thống nhất thì cũng là lúc ông ra đi về thế giới bên kia. Lịch sử nước Mỹ chưa có một tổng thống nào mà cơ cực và phải chịu nhiều nặng gánh như Lincoln.
LỜI BÌNH
Một kẻ đã vĩ đại thì anh ta sẽ vĩ đại ngay từ khi làm công việc bình thường. Người ta mới có câu nói rằng, sự khác nhau không phải ở công việc mà là ta làm việc ấy như thế nào. Cách hành xử của Lincoln từ nhỏ đến lớn đều thể hiện cốt cách của một bậc đại từ, đại bi, đại trí, đại dũng. Xét ra những kẻ làm lãnh đạo tầm cao (đúng nghĩa) đều quên tư lợi và hết mình phụng sự cho đời.
Lincoln đã làm một việc từ không thể thành có thể: Một đứa bé nghèo, quê mùa, ít học trở thành luật sư và tổng thống Hoa Kỳ. Lincoln đã đưa đất nước thoát khỏi nguy cơ tan rã và cát cứ phân tranh mà theo các nhà sử học nhận định là “không thể tránh khỏi.” Không có một trí tuệ, nghị lực và đạo đức phi phàm thì làm sao Lincoln có thể chèo lái con thuyền lướt qua bao sóng gió như vậy?