THẾ NÀO LÀ LẮNG NGHE?
Trong quân sự, người ta thường cho rằng đi đều trong đội ngũ là khó. Thực tế đứng nghiêm hai giờ liền không nhúc nhích thì khó hơn ngàn lần. Trong giao tiếp, nhiều khi chúng ta nhầm tưởng kẻ thao thao hùng biện là tài ba ghê gớm nhưng thực tế kẻ đó không thể bì được với đạo lực của kẻ BIẾT LẮNG NGHE.
Lắng nghe có tác dụng gì?
Ở đời, thấu hiểu nỗi đau và tâm tư của người khác quả nhiên không phải là việc dễ dàng gì. Nhất là khi ta không sống cuộc sống giống như họ. Lắng nghe cho ta sự hiểu biết và từ đó đi đến cảm thông và tương giao về tâm thức. Mọi sự bất đồng và mâu thuẫn có thể được giải quyết bắt đầu từ lắng nghe, thấu hiểu. Hơn nữa, lắng nghe còn thể hiện sự tôn trọng sâu sắc đối với người đối diện. Từ đó hai người đến với nhau dễ hơn cả về tình cảm và tư tưởng.
Ngồi yên không nói, mắt không chớp cũng không hẳn đó là lắng nghe. Đó chỉ là hình tưởng bên ngoài trông có vẻ như đang lắng nghe mà thôi. Một học trò hoàn toàn có thể không nói, mắt dõi lên bảng nhìn thầy nhưng tâm trạng vẫn chìm trong game Huyết Chiến và vẩn vơ đầy bóng dáng Ngọc Trinh và Neymar. Như vậy, sự lặng nghe thực sự là phải nghe bằng trái tim và toàn bộ sự tập trung của tâm thức. Các nhà khoa học cho biết, con người ta chỉ có thể lắng nghe đúng nghĩa theo cách này trong vòng 30 phút không hơn.
Muốn lắng nghe đúng nghĩa, ta phải đạt được 3 điều sau:
1. Đưa tâm thức về trống rỗng, không dính mắc vào các thành kiến (Stay with Mindfulness).
Nếu trong cốc có đầy nước thì không thể đổ thêm nước vô nữa. Muốn nghe được ý kiến mới và tiếp thu được tinh hoa của người khác, bản thân ta không được coi cái thứ ta biết là tuyệt đối tốt và vĩ đại. Sở dĩ lãnh đạo Việt Nam không đưa đất nước tiến lên được là vì họ có quá nhiều thành kiến và cố chấp. Họ coi ý nghĩ của họ là vĩ đại và tuyệt vời. Những cái khác có hay thì cũng chỉ là dưới tầm cái họ đang có. Họ tự chui vào cái chum rồi ngồi nghe cố vấn nêu ý kiến. Dù Hội đồng cố vấn Chính phủ là những nhân sỹ tài ba có tiếng tăm thì mấy chục năm qua, lãnh đạo ta vẫn không hề lắng nghe được gì cả. Hễ ai động chạm nhỏ đến Đảng, đến Bác, đến CNXH thì họ nổi xung lên, văng hết cốc chén, bát đĩa vào mặt đối phương. Bởi vậy, chừng nào bộ não của lãnh đạo ta còn thành kiến vững như đá núi thì hội đồng cố vấn tham mưu chỉ dùng để trang trí mà thôi.
Steve Jobs nói: Stay hungry and Stay foolish! Lúc nào cũng phải thấy mình đói và ngu ngốc để tiếp tục lắng nghe và học hỏi. Lúc nào cũng thấy mình no và thông thái nghĩa là mình đang suy thoái.
2. Thiết lập tâm khiêm tốn (Stay with humbleness).
Tâm khiêm tốn chứ không phải là lời khiêm tốn. Từ trong đáy lòng phải biết tôn trọng người trước mắt dù cho trước mắt ta là anh tài xế, bác nông phu, hay chị quét đường. Dù là kẻ hạ lưu thì đôi khi cũng có những ý kiến xuất thần. Nên nhớ truyện tiếu lâm dân gian, truyện cổ tích, thần thoại, ca dao tục ngữ, hò, vè đầy thông minh và trí tuệ đều từ người dân vô danh mà ra cả. Lúc nào ta cũng ngồi trong con LEXUS bật máy lạnh thì có thể lắng nghe được ai đây? Thỉnh thoảng cũng nên trà đá vỉa hè nha các bạn.
3. Tâm không nổi sóng (Stay with Peacefulness).
Không để những vọng niệm nổi lên trong quá trình lắng nghe. Không phán xét và suy luận trong quá trình đang nghe. Ta chỉ lưu nhận thông tin như ổ đĩa máy tính, tuyệt đối không xử lý, đổi đuôi hay đổi dạng file. Lưu vào rồi sau này góp nhặt thêm nhiều thông tin khác thì ta mới đem ra xử lý.
Muốn làm được ba điều trên thì ta phải tập THIỀN. Thiền là gì? Nói một cách dễ hiểu, đó là tập trung vào hành động hiện tại ta đang làm một cách toàn tâm và kính cẩn. Nói cách khác, nếu ta biết đóng cúc áo, rửa chén bát, lau nhà…một cách cẩn thận và cung kính như đang lau rửa một pho tượng Jésus hoặc tượng Thích Ca Mâu Ni thì đó chính là đang thực hành Thiền.