Báo chí, truyền thông không đánh giá đúng mức vai trò việc học thuộc lòng trong phát triển nhận thức và kỹ năng ngôn ngữ. Đây là một sai lầm nguy hiểm. Nó có ảnh hưởng âm ỉ và lâu dài trong tư duy giáo dục và nhận thức của nhiều người.
Học thuộc lòng đoạn thơ, bài thơ, bài văn, trích đoạn phim, một mẩu đối thoại rất có ích cho phát triển nhận thức và khả năng ngôn ngữ.
Sở dĩ như vậy vì ngôn ngữ có tính liên tưởng cao. Thuộc một câu, bạn có thể chế tác ra hàng tỷ câu tương tự. Khả năng vận dụng ngôn ngữ và phát triển tư duy cũng từ đó mà đi lên.
Học thuộc lòng thì mới có nguyên liệu cho tư duy. Bạn không thể tư duy và lập luận nếu không có dẫn chứng và nguyên liệu.
Hãy nhớ lại giáo dục thời những năm 80 trở về trước. Không học trò nào là không phải học thuộc bài văn hoặc thơ gì đó. Thậm chí không thuộc còn không cho vào lớp học. Càng về thời Nho học, việc thuộc lòng lại càng được đề cao. Những nhà nghiên cứu giáo dục ngày xưa không phải vô cớ mà họ đặt ra yêu cầu đó.
Đến mấy năm trở lại đây, không biết ở đâu tung ra lí luận phỉ báng và coi thường việc học thuộc lòng. Nhiều anh lười biếng bám vào đó, cổ súy và tung hô lý luận này. Từ đó đưa giáo dục vào chỗ sai lạc. Quản lý nhà nước hủy hoại giáo dục quốc dân là một phần nguyên nhân, một phần cũng là do truyền thông, báo chí đã đẩy giáo dục của ta đến thảm cảnh ngày nay.
Thực ra thuộc lòng rất cần thiết cho giai đoạn đầu phát triển tư duy ngôn ngữ. Càng về sau càng không cần thiết. Không cần thiết nhưng thuộc nhiều thì vẫn tốt hơn không thuộc.
Bản thân tôi tư duy kém nên luôn chỉ chăm chăm học thuộc. Thuộc hàng ngàn bài thơ, cả chữ Hán và tiếng Việt, thuộc cả hàng trăm trang văn (Dế mèn phiêu lưu ký, Tôi đi học, Người con gái Nam Xương,…). Dạng như Bình Ngô Đại Cáo, Hịch tướng sỹ, Bạch Đăng giang phú, Văn tế nghĩa sỹ Cần Giuộc thì khỏi bàn.
Và tôi cũng gặp một người tiền bối cực kỳ thành công, sức mạnh của ông ấy có tầm ảnh hưởng đến quốc gia (chả dám nêu tên) cũng thuộc lòng vô số trang sách như vậy. Thuộc từ thời vỡ lòng đến đại học.
Bạn có bao giờ thuộc lời thoại của một bộ phim chưa? Có bao giờ gần gần thuộc một cuốn sách tầm 500 trang chưa? Chắc là chưa. Vậy thì đừng bao giờ nói: Học thuộc chẳng ích gì! Ta chưa làm, sao lại có thể kết luận vội vàng? Bạn hãy thử một lần rồi bạn sẽ biết học thuộc lòng đem lại cho bạn những gì.