Như tôi từng nói, mỗi chúng ta đều có một nửa thánh thiện và một nửa ác quỷ. Vấn đề là những thời điểm nào trong đời người và với từng cá nhân thì một nửa nào đó sẽ chiếm ưu thế. Học hành, nhẫn nại, trì giới suy cho cùng là để nửa thánh thiện được khởi sáng, chiếm ưu, đưa cái phần ác quỷ vào trạng thái ngủ đông hoặc tiêu trừ dần nó.
Ở trẻ em cũng như vậy. Nhưng trái với người lớn, phần thánh thiện của trẻ bao giờ cũng chiếm ưu thế. Chẳng hạn, đứa trẻ phạm lỗi thì biết sợ trong khi người lớn phạm tội tày trời mà mặt vẫn tỉnh queo. Trẻ em cũng ít nói dối như người lớn. Hồi xưa ở Mê Linh có cháu bé lớp Năm đánh mất 500K tiền quỹ lớp nên đã xấu hổ tự tử để chuộc lỗi. Trong khi Vinashin làm thất thoát mấy chục ngàn tỷ đồng thì ai cũng nói mình làm đúng quy trình. Hai sự kiện đó xảy ra đồng thời năm 2012.
Mỗi lần trẻ phạm tội gì đó, tự cháu bé thích được phạt. Nó cảm thấy áy náy nếu phạm lỗi mà không bị phạt. Đó là lòng yêu thích sự công bằng và lương tâm trong sáng thúc đẩy nó. Điều này phổ biến ở hầu hết trẻ em, trái lại, rất hiếm hoi ở người lớn.
Nếu ta dùng roi quật trẻ (độ đau đúng mức, không giận dữ, không mắng chưởi) thì trẻ cảm thấy mãn nguyện và thanh thản. Bởi vì lương tâm sáng đẹp và phần thánh thiện của chúng luôn chiếm ưu thế.
Đến đây lại nhớ chuyện Liêm Pha và Lạn Tương Như nước Triệu thời Chiến Quốc. Tương Như là quan văn, chức cao hơn Liêm Pha bên võ. Liêm Pha đố kỵ và ghen ghét Lạn Tương Như. Nhiều lần bêu xấu, chèn ép Tương Như giữa đường, Liêm Pha cố tình sỉ nhục Tương Như trước đám đông. Nhưng Tương Như nhường hết lần này đến lần khác. Liêm Pha thấy lạ, cho người dò hỏi. Đệ tử của Liêm Pha về bẩm báo: Sở dĩ Tương Như nhường nhịn vì ông ta nói, nếu nội bộ bất hòa, nước Triệu sẽ mất về tay quân Tần. Hai hổ đánh nhau thì thợ săn hưởng lợi. Bởi lẽ đó, Tương Như không tranh hơn thua với Liêm Pha.
Liêm Pha biết chuyện liền cởi áo, tự trói mình lại, bảo gia nhân dẫn đến nhà Lạn Tương Như mà nói rằng:
– Tôi nhiều lần chèn ép, lăng mạ ngài vì lòng tôi không phục. Nay tự thấy mình có lỗi, nếu ngài không đánh tôi 50 gậy thì tôi sống cũng không an lòng. Vậy mong ngài ban hình phạt sớm cho.
Con em của chúng ta cũng có tâm hồn như Liêm Pha vậy. Các phụ huynh hãy tin tưởng tôi và tin tưởng con em mình!